Książ Wielki

Nad rzeką Nidzicą, na niewielkim wzgórzu, usytuowany jest Książ Wielki. Badania archeologiczne wykazały, że dzieje osadnictwa na tym obszarze sięgają neolitu. Czasy świetności Książa przypadają na wieki średnie. Odbywały się tu słynne na całą Małopolskę jarmarki, a miasto aż do XVIII wieku było siedzibą powiatu. Na znaczeniu straciło po 1863 roku, kiedy to zaborca – w odwecie za wspieranie Powstania przez mieszkańców – odebrał mu prawa miejskie.

Dzieje Książa Wielkiego związane są ze znanymi rodami magnackimi: Tęczyńskimi, Myszkowskimi i Wielopolskimi. W 1863 roku dobra te, na czele z imponującą rezydencją na Mirowie, znajdowały się w rękach margrabiego Aleksandra Wielopolskiego, podówczas Naczelnika Rządu Cywilnego Królestwa Polskiego. Margrabia zasłynął przeprowadzeniem proskrypcyjnej branki do wojska rosyjskiego, która była bezpośrednią przyczyną wybuchu Powstania. Mirowski zamek wybudowano na przełomie XVI i XVII wieku, a jego projektantem był królewski architekt Santi Gucci z Florencji. Do dziś, mimo wielu przebudów, uznawany jest za perłę renesansu w Małopolsce. Po II Wojnie Światowej stracił funkcje rezydencjalne, a jego pomieszczenia i przepiękny park przekazano na cele edukacyjne.

Ani Książ Wielki, ani okolice nie były areną walk powstańczych. Specyficzne ukształtowanie terenu, mnogość lasów stanowiły jednak schronienie dla polskich oddziałów. Tędy umykał przed wojskami carskimi generał Marian Langiewicz (drugi dyktator powstania), który w pobliskich wsiach Antolka i Zaryszyn zatrzymywał się ze swoimi sztabem obmyślając strategię walki z wrogiem. Karczma Antolka, do dziś pełni tę samą funkcję co wtedy i jest poddawana na bieżąco konserwacji. Dwór w Zaryszynie niszczeje jednak i czeka na lepsze czasy. Jeszcze do niedawna funkcjonowała w nim szkoła, ale ze względów ekonomicznych uległa likwidacji. Na cmentarzu w Książu Małym pochowanych zostało trzech powstańców, którzy 15 marca 1863 roku zostali zakłuci bagnetami w Giebułtowie. Jednym z nich był Seweryn Mieszkowski, właściciel dóbr w Charsznicy.

Z Miechowa do Książa Wielkiego dojedziemy udając się na północ – główną drogą w kierunku Kielc i Warszawy. Na trasie kursują również prywatne busy oraz autobusy PKS.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *