Olkusz
| Olkusz to główny ośrodek miejski północnej Małopolski, swoimi korzeniami sięgający czasów starożytnych. Przez wieki nazywany był Srebrnym Grodem, a to z uwagi na duże pokłady srebra, które pozyskiwano tu przez kilka stuleci. Ślady tego górnictwa pozostały do dzisiaj, choć nie są udostępniane zwiedzającym.
W trakcie Powstania Styczniowego Olkusz i Ziemia Olkuska zapisały piękną, choć momentami bolesną i tragiczną kartę. W latach 1863-64 w Srebrnym Grodzie i okolicach doszło do ponad trzydziestu potyczek z udziałem dziesiątek tysięcy żołnierzy. To właśnie z Olkusza – 8. lutego – Apolinary Kurowskiej donosił Tymczasowemu Rządowi Narodowemu, iż przepędził Moskali z całego powiatu, w ich miejsce osadzając polskich urzędników i polską gwardię narodową, a następnie ogłosił uwłaszczenie włościan. Ten skrawek wolnej Polski nie przetrwał długo, ale tchnął nadzieję w umęczonym narodzie. Najgłośniejszym epizodem olkuskim w dziejach Powstania Styczniowego była majowa wyprawa Józefa Miniewskiego, któremu towarzyszył pułk Garibaldczyków. Był to ochotniczy oddział Włochów i Francuzów, którym dowodził pułkownik Francesco Nullo, legendarny bojownik o wyzwolenie Italii. 5 maja, na przedpolach Olkusza we wsi Krzykawka, rozgorzała krwawa bitwa, w której poległ Nullo oraz wielu jego towarzyszy. Dziś o tych wydarzeniach przypominają groby na Starym Cmentarzu w Olkuszu, wśród nich wydzielona kwatera z symboliczną mogiłą. Obelisk przedstawia złamane drzewo i opatrzony jest napisami w językach polskim i włoskim: Ziemio, bądź matką prochom bohaterów poległych za wolność twoją. Ważnym miejscem upamiętniającym Powstanie Styczniowe jest pomnik Francesco Nullo, znajdujący się w pobliskiej Krzykawce, w miejscu historycznej bitwy. W 1963 roku, w stulecie Powstania, delegacja z Bergamo, rodzinnego miasta Nullo, obsadziła mogiłę przywiezionymi z Italii cisami, by te przypominały ojczystą ziemię bohaterskiego przywódcy. Nazwiska pozostałych garibaldczyków poległych pod Krzykawką uwiecznione zostały na granitowych tablicach na murze oddzielającym część katolicką cmentarza od części prawosławnej. Spacerując alejkami nekropolii natkniemy się również na groby polskich żołnierzy. Dużo więcej jest ich jednak na Nowym Cmentarzu, gdzie spoczywają m.in. szczątki porucznika Franciszka Opatowieckiego. Ze Skały do Olkusza najłatwiej dojechać własnym samochodem drogą numer 773. Z miejskiego rynku odjeżdżają również prywatne busy. |